بهترین های سنتور ایران

مقدمه

 در سنتور دو حفره به شکل گُل روی سطح سنتور وجود دارد که در نرمی، لطافت و شفاف شدن صدای آن تاثیر بسزایی دارد. این ساز دارای صوتی شفاف و بلورین بوده و برخی پژوهشگران بر این باورند که سنتور در زمان‌های بسیار دور از ایران به دیگر کشورهای آسیایی رفته‌ است. سنتور یک ساز زهی در موسیقی ایرانی شناخته می‌شود که به شکل ذوزنقه و دارای سیم‌های بسیاری است و با دو زخم چوبی به نام  مضراب به صدا در می‌آید. مضراب‌های سنتور در گذشته بدون نمد بودند ولی در حال حاضر معمولاً به مضراب‌ها نمد می‌چسبانند که خود باعث لطیف‌تر شدن صدای سنتور می‌شود. از  دیرباز نوازندگان بسیاری به صورت تک‌نوازی و هم‌نوازی اجراهای منحصربفردی را با این ساز عرفانی داشته‌اند که نامشان ماندگار شده است. در این مقاله معرفی برخی از بهترین نوازندگان سنتور ایران پرداخته می‌شود.

پدر سنتور ایران

پرویز مشکاتیان، معروف به پدر سنتور ایران، متولد ۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۴ در نیشابور از نسل طلایی موسیقی پس از انقلاب به حساب می‌آید. وی از کودکی نزد پدرش، حسن مشکاتیان شروع به یادگیری نواختن سنتور کرد. چندی بعد در تهران نزد نورعلی برومند و داریوش صفوت، ردیف میرزا عبدالله و در کنار آن ریزه کاری‌های نوازندگی (به ویژه سه تار)، گوشه‌های مهجور و ناشناخته و ضربی‌های موسیقی ایرانی را از افرادی دیگری، چون سعید هرمزی، یوسف فروتن و عبدالله دوامی می‌آموخت.

مشکاتیان در سال ۱۳۵۴ خورشیدی موفق به کسب عنوان نخست بهترین نوازندگان سنتور ایران در آزمون باربد شد. وی در حالی که بیست و چند سال بیشتر نداشت، تصنیف‌هایی را خلق کرد که از بهترین‌های موسیقی سنتی ایرانی در نیم قرن گذشته به حساب می‌آیند. از آثار ماندگار وی در آن دوره می‌توان به شورانگیز، مرا عاشق، رزم مشترک و پیروزی اشاره نمود. مشکاتیان کتابهای بسیاری را نیز نوشته که از آن میان می‌توان به مجموعه تصانیف، بیداد و گل آوا اشاره کرد. پرویز مشکاتیان در سال 1388 درگذشت.

 

اولین نوازنده سنتور آشنا به نت

حسین صبا از سنین نوجوانی موسیقی را شروع کرد و دو ساز سنتور و پیانو را به ترتیب زیر نظر استادانی بزرگی چون استاد حبیب سماعی و استاد اصلانیان آموخت. او در محیطی علاقه‌مند به موسیقی تحت نظر مادر و خانواده مادری پرورش یافت. او با شرکت در  برنامه رادیو صبا و تکنوازی سنتور شناخته شد.

پس از تاسیس هنرستان موسیقی ملی در سال 1328 توسط روح الله خالقی، از حسین صبا برای تدریس سنتور دعوت به عمل آمد چراکه وی تنها نوازنده سنتور آشنا به تکنیک قدما در زمان خود بود. او جزو کسانی بود که به خط نت آشنایی داشت. از وی تنها یک کتاب خودآموز سنتور به یادگار باقی مانده است که یکی از دقیق ترین و بهترین کتاب‌های آموزش سنتور است. این نوازنده که از بهترین نوازندگان سنتور ایران به شمار می آید، اردیبهشت سال 1338 وقتی که تنها 35 سال داشت، دار فانی را وداع گفت.

 

نخستین بانوی ایرانی نوازنده سنتور

ارفع اطرایی، نخستین بانوی ایرانی است که پیش روی استادان بزرگ موسیقی ایران، سنتور را به صورت تک‌نوازی نواخت. او هشتم تیر۱۳۲۰ به دنیا آمد و جزو اولین دخترانی بوده که در دهه ۳۰ وارد «هنرستان موسیقی ملی» شد. وی گفته است: «در آن زمان هنوز موسیقی به عنوان رشته‌ تحصیلی رسمی شناخته نشده بود. اقدام و تصمیم پدر من در وارد کردن بنده به هنرستان که تحت تاثیر راهنمایی و توجیهات استاد خالقی بود، در بین فامیل و آشنایان باعث تعجب شده بود». وی جزو بهترین نوازندگان سنتور ایران محسوب می‌شود.

او تحت نظر استادانی همچون روح‌الله خالقی، کلنل علینقی وزیری، حسین صبا، مصطفی کمال‌ پورتراب، فرامرز پایور و محمود کریمی در سال ۱۳۳۸ از هنرستان ملی فارغ‌التحصیل شد. اطرایی درباره استاد پایور گفته ‌است: «روش‌های نوازندگی و آموزش جناب استاد پایور باعث شدند که بعد از پایان هنرستان هم در خدمت استاد پایور آموزش ببینم». پژوهشگران حوزه موسیقی، اعتراف نموده‌اند که اطرایی جانشین پایور در زمان عدم دسترسی به استاد پایور بوده‌ است.

اطرایی خود اقرار کرده : «سال ١٣٣٦، به مناسبت افتتاح تلویزیون ثابت پاسال، استاد دهلوی و استاد پایور قطعه کنسرتینو برای سنتور را به صورت مشترک ساختند و تنظیم کردند که با ارکستر آقای دهلوی و با تکنوازی آقای پایور اجرا شد. اما زمانی که استاد پایور برای سه سال به لندن سفر کردند، تنها کسی که با ارکستر آقای دهلوی تکنوازی سنتور این قطعه را اجرا کرد، من بودم.»او پس از انقلاب و تفکیک جنسیتی هنرستان‌های موسیقی افزود: «در گذشته و در تربیت شاگردان هنرستان‌های موسیقی، برخلاف سال‌های اخیر، بهترین موسیقی‌دانان ایران بودند. تفکیک جنسیتی وجود نداشت و این خود از پایه بسیاری از مشکلات را مرتفع می‌کرد. از طرفی با مرور تاریخ معاصر موسیقی ایران، مشاهده می‌کنیم که تبلور نامی چون قمرالملوک وزیری، نام اساتیدی چون ارسلان‌ خان درگاهی و مرتضی ‌خان نی‌داوود را  تحت تاثیر قرار می‌داد.»

او در همین گفت‌وگو اعلام می‌کند: «من بارها اعتراض کرده‌ام که چرا خانه موسیقی در عمل و برخلاف اساس‌ نامه‌اش، یک سازمان کاملاً مردانه و مردسالار است. تعداد زیادی از مدیران خانه موسیقی شاگرد خانم‌های موسیقی‌دان هستند اما حتی نامی هم از این اساتید نمی‌برند»

ارفع اطرایی در طول بیش از ۶۰ سال فعالیت هنری، مقالات و کتاب‌های زیادی در حوزه موسیقی نوشته است که در مراکز آموزشی عالی موسیقی تدریس می‌شوند، از جمله «فرهنگ لغات موسیقی ایرانی»، «سنتور ناظمی»، «زندگی و آثار حبیب سماعی»، «بوی جوی مولیان»، «سازشناسی ایرانی» و «معارف پایور».

او از سال ۱۳۹۳ با سرطان دست و پنجه نرم می‌کند . اخیراً در مصاحبه‌ای گفته ‌است: «در یک سال و نیمی که در آمریکا  هستم، با استفاده از حقوق پسرم و یک بیمه جزیی که دولت آمریکا  در اختیار افراد خاص قرار داده است، فقط توانستم بخشی از هزینه‌های درمانم را تهیه و پرداخت کنم. زمانی که در ایران بودم، بیمه‌ای داشتم که نه خدمات درمانی بود و نه تامین اجتماعی! مطلقاً هیچ کاربردی برای من نداشت و مورد تایید هیچ بیمارستانی نبود. من با آن بیمه یک استامینوفن کدئین هم نمی‌توانستم بگیرم. خب، در این شرایط بعد از ۶۰ سال فعالیت مستمر هنری، وقتی جز پسرانم کسی نیست که یاری‌ام کند و حتی حالی از من بپرسد، مجبور به فروش ساز و کتاب‌هایم که با ارزش‌ترین دارایی‌هایم بودند، شدم تا زنده بمانم.» 

 

حبیب سماعی از اولین‌های سنتور ایران

حبیب سماعی،از بهترین نوازندگان سنتور ایران، از طفولیت با استادان موسیقی زمان خود چون میرزا حسینقلی و نایب اسدالله در مجالس همنوازی می‌کرد. متاسفانه از اجراهای زنده این نوازنده که سنتور مهجور را از پرده مستوری بیرون افکند و دلهای شنوندگانش را با مغناطیس آوایش ربود، اثری باقی نمانده است. سماعی اعتقاد داشت: «موسیقی غذای روح است و غذا را نمی توان نجویده هضم کرد. بنابراین ساز و آواز باید به اندازه‌ای باشد که برای شنونده سوء‌هاضمه نیاورد.» هانری ماسه خاورشناس فرانسوی درباره وی گفته است: «ایرانی، به جای اقتباس از موسیقی غربی، باید همت کند امثال سماعی را به گوش جهانیان رسانده مردمان روی زمین را از نوای جانبخش آن بهره‌مند سازند». 

منبع: سایت آموزش آنلاین ماژورین

درام

باور اینکه ساز درامز یک ساز قدیمی و باستانی است کمی برای ما سخت می‌باشد زیرا این ساز را بیشتر در گروه‌های راک و جاز و.... دیده ایم و در ذهن ما به عنوان یک ساز مدرن نقش بسته است.

برای معرفی این ساز باید در همان ابتدا بگوییم که ما با یک مجموعه ساز رو به رو هستیم که شامل انواع ساز های کوبه ای مانند طبل سنج و... میشوند

در این مقاله به معرفی این ساز می پردازیم

اجزای تشکیل دهنده ی درامز:

البته این اجزا یک چیز مطلق و واحد نیستند و در سبکهای مختلف موسیقی متغیرند.

طبل بزرگ (Bass drum)

طبل فلور (Floor tom)

طبل کوچک (Snare drum)

جفت سنج (Hi-hat)

سنج چینی (China cymbal)

سنج کراش (Crash cymbal)

تام-تام (Tom-tom drum)

سنج راید (Ride cymbal)

سنج اسپلش (Splash cymbal)

تاریخچه ی ساز

در بررسی تاریخچه این ساز باید تاریخ تک تک اجزای تشکیل دهنده ی این مجموعه را بررسی کنیم که همانطور که در مقدمه اشاره ای به آن شد بسیار قدیمی اند ، و قدمت بعضی از آن‌ها به ۵۰۰۰ سال می رسد، اما اگر بخواهیم تاریخچه ی این ترکیب که ما امروزه به اسم "درامز" میشناسیم را مرور کنیم، باید بگوییم که: تقریبا از سال 1860 بود که پرکاشنیست ها به استفاده از چندین ساز کوبه ای نظیر درام بیس،سنج و...در یک مجموعه روی آوردند،گذشت زمان و استفاده از درامز در تئاتر ها کمک زیادی به شناخته شدن این ساز کرد.

اما اقدام نهایی را در مقبولیت و شناخته شدن این ساز برادرهای  لودویگ  در سال 1909 انجام دادند و با تاسیس کمپانی Ludwig & Ludwig برای اولین بار در جهان سیستم پدالی درام بیس را در مقیاس تجاری تولید کردند.

چوب درامز و انواع آن:

درامر یا همان نوازنده ی درام با وارد کردن ضربه از طریق استیکرها (چوب های درامز) تولید صدا می‌کنند.

برای تهیه چوب های درام از چوب درختان متفاوتی استفاده می شود:

-1 چوب گردوی آمریکایی(Hickory): مقاومت بالا و خاصیت ارتجاعی بالا ،این چوب را به پرطرفدارترینِ چوب ها تبدیل کرده است

-2 بلوط (shira Kashi oak): این نوع چوب توسط شرکت pro mark  در سال ۱۹۵۷به بازار ارائه شد و دارای مقاومت بسیار بالایی است.

-3 چوب افرا(Maple) :چوب افرا به دلیل وزن کمش بیشتر در کار‌های استودیویی وکنسرت‌های جز یا اجرا در سمفونیک به کار گرفته میشود.

طریقه نواختن

نواختن درامز هم مانند هر ساز دیگری نیاز به تمرین تکرار دارد چه بسا که ساز درامز تقریبا فرار است، برای همین این تمرین ها باید مداوم باشند.

در این ساز نحوه‌ی به دست گرفتن چوب ها نیز حائز اهمیت است، و از آنجا که درامز عضوی از خانواده‌ی سازهای کوبه ای است، اصول و شیوه ی نواختنش تاحدودی مانند همان سازها میباشد.

چند نکته

یک نکته ی جالب راجع به این ساز این است که شما به سلیقه خودتان میتوانید اجزای آن را تغییر دهید ! یعنی همان گونه که یک نوازنده ی سنتور انتخاب میکند با چه سبکی ساز بنوارد ، شما انتخاب میکنید با چند طبل سنج و.. به تمرین یا اجرا بروید.

و نکته ی دیگر این است که برای کم کردن صدای این سازهنگام تمرین پدهای مخصوصی به نام "پرکتیس پد" یا همان "پدهای مخصوص تمرین"وجود دارد، و لازم نیست نگران صدای زیاد این ساز هنگام تمرین باشید.

و اما حرف و نکته آخر اینکه اگر شما به یک نوازنده ی حرفه ای درامز تبدیل شدید در انتخاب سبک حرفه ای خود اصلا محدود نیستید و میتوانید در سبک‌های زیادی از جمله: گرانج ، سول ، فانک ، ار اند بی و هوی متال بدرخشید!

در ماژورین آموزش آنلاین درام توسط بهترین مدرسین کشور ارائه میشود و شما می‌توانید در هر کجا که هستید از این آموزش‌ها استفاده کنید. 

منبع : سایت موزش آنلاین ماژورین

ساز قانون

درباره ی قانون

 ساز قانون که از لحاظ ظاهری شباهت بسیار زیادی به ساز سنتور دارد جزء قدیمی ترین ساز های ایران است، و در دسته ی سازهای زهی-زخمه‌ای قرار دارد

این ساز همچنین تاریخچه ی جالبی دارد که در این مقاله به آن می پردازیم

.  

.

ساختمان ساز

تعداد سیم های ساز قانون از 68 تا 84 متغیر است که از روده ی  گوسفند یا نوعی نایلون درست شده،جالب است بدانید که هر سه سیم قانون هم صدا کوک میشوند و یک  صوت تولید میکنند. به همین جهت داریم:

تعداد وسعت=تعداد سیم/3

سمت راست ساز که اندازه  تقریبی اش 40 سانتی متر است به طور قائم قرار دارد به 5 خانه ی هم اندازه تقسیم شده است که روی آن ها را با پوست می پوشانند.

و اما سمت چپ نوازنده که اهمیت زیادی در صدای تولیدی دارد، زیرا در محلی که سیم ها به گوشی وصل میشوند، به ازای هر سه سیم 16 کلید وجود دارد که نوازنده با استفاده از این کلیدها میتواند صدای ساز را به دلخواه زیر و بم کند.

لازم است در این قسمت بگوییم که سازندگان مصری از بهترین سازندگان این ساز در  جهان هستند

 تاریخچه ی ساز

ساز قانون اصالتی ایرانی داشته دارد، اما پس از اسلام این ساز وارد موسیقی عرب نیز شد. این ساز تا دوران صفویه در ایران بسیار رایج بود اما پس از حمله‌ی افغان ها به ایران و سقوط امپراطوری صفوی، مانند بسیاری از دیگر سازها و جلوه‌های هنری، این ساز نیز به فراموشی سپرد شد. 

قدیمی ترین سندی را که می‌توان به این ساز نسبت داد، کتاب موسیقی الکبیر فارابی است. فارابی در این کتاب با بررسی دقیق سازهای رایج زمان خود، اسناد ارزشمندی را درباره‌ی سازهای مختلف به یادگار گذاشته است

.

اجزای ساز قانون

جعبهٔ ذوزنقه شکل ساخته شده از چوب

پرده گردان: کلیدهای کوچک و متحرک که در سمت چپ ساز بعد از شیطانک نصب شده و باعث تغییر صدا می‌شود.

شیطانک

محل گرهِ سیمها

سیم‌ها

گوشی

خرک

پایهٔ خرک

شبکه‌های صوتی

صفحهٔ رو

صفحهٔ زیر

ضلع کوچک

ضلع بزرگ

پوست

حلقه‌های مضراب

مضراب

کلید کوک

انواع 

به طور کلی یک ما یک نوع ساز قانون داریم که در کشورهای مختلف با وسعت های مختلف  شناخته و نواخته میشود.برای مثال:

قانون های مصری:26 صدایی

قانون های ترکیه:24و25 صدایی

قانون های ارمنی:22 صدایی

قانون های ایرانی:27 صدایی

کوک

کوک این ساز از طریق 26 گوشه ی سمت چپ امکان پذیر است.

زخمه یا مضراب

مضراب که ضروری ترین ابزار برای نواختن قانون هست ، از دو حلقهٔ فلزی از جنس نقره، ورشو، برنج و… که پهن و مدور می باشد ،تشکیل شده، مضراب هایی که داخل حلقه قرار می‌گیرد از شاخ گاو، گوزن، بز کوهی و…درست شده اند.

طریقه نواختن

جالب است که بدانید در نواختن قانون علاوه بر طریقه ی نواختن ، طریقه ی نشستن نیز حائز اهمیت است، یعنی در حالت نوازندگی اعضاء بدن باید  به شکل خاصی قرار گیرند که در اینجا ما چند مورد را ذکر میکنیم:

کمر کاملا صاف باشد.

زاویه بین ساعد و بازو قائم باشد.

دست‌ها روی سیم‌ها تکیه نکند.

آرنج‌ها درون بدن قرار گیرند.

منبع : سایت آموزش آنلاین ماژورین